مسجد جـامع قدیم، یـادمان تـاریخ و دین مـداری مـردم
مسجد جامع که در سال ۱۳۷۹ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است یکی از مساجد بزرگ منطقه لارستان است. این مسجد که به تازگی الحاقاتی نیز در آن ساخته شده و دچار تغییراتی گشته است، در ضلع غربی خیابان طاهری و در قسمت شرقی میدان میران (لرد میری) قرار گرفته است. مسجد جامع اوز بر اساس نقشه های قدیمی در مرکز شهر اوز قرار دارد. جائی محصور در میان خانه ها و میدان اصلی شهر (لرد میری) واقع شده، این مسجد را قدما در جائی ساخته اند که سهل ترین راه و بیشترین امکان دسترسی مردم به آنجا وجود داشته است و دکانها و خانه هائی در اطراف آن بوده که حالا جز اسمی و خاطره ای ردی از آنها باقی نمانده است.
ساخت بنای مسجد
بنای تاریخی مسجد جامع اوز از نوع مساجد با شبستان و ستون دار است. این مسجد از گذشته های دور محل عبادت و برگزاری نماز جمعه در شهر اوز بوده است. طبق مدارک و مستندات معتبر ساخت بنای مسجد به سال ۱۱۷۵ هجری قمری یعنی به اواخر دوره زندیه و اوائل دوره قاجاریه باز می گردد تاریخ تعمیر بنا بر سردرب منبر مسجد حک شده است. در آن زمان ساخت این مسجد از بزرگترین و باشکوهترین اماکن مذهبی در منطقه جنوب به شمار می رفته است. مرحوم حاج شیخ محمد فقیهی مفتی فقید اهل سنت لارستان و امام جمعه اوز درباره ساخت این مسجد می گفت: «ساخت مسجد جامع قدیم اوز که یکی از عظیم ترین بناهای مذهبی در منطقه بود به مدت ۵ سال طول کشید. » طراحی و نقشه مسجد توسط تجار و بزرگان شهر اوز که در خارج از ایران به ویژه کشور هندوستان تجارت داشته اند به اوز آورده و اجرا شد.
معماری و مصالح
مسجد جامع اوز از مصالح سنگ، گچ، خشت خام، ساروج و چوب ساخته شده و در تعمیرات بعدی مسجد سیمان نیز در آن به کار رفته است. معماری این مسجد منحصر به فرد و طبق گفته بزرگان و مطلعان معماران اولیه از شیراز به اوز آمده و طبق نقشه ای که از هندوستان آورده شد بود و با تغییراتی که معمار شیرازی بر روی آن داده در شهر اوز ساخته شد.
بنای مسجد در بهار ۱۱۷۵ هجری قمری آغاز و در همان ماههای بهار در سال ۱۱۸۰ هجری قمری پایان یافت و طی مراسمی که حتما مولود خوانی بوده است رسماً افتتاح و مورد استفاده قرار گرفت. و مجدداً طبق لوح نوشته شده در سردرب منبر مسجد در سال ۱۱۹۴ تعمیر اولیه شده است.
ویژگی های بنای مسجد
مسجد به گونه ای طراحی و ساخته شده است که در فصل گرما و سرما نمازگزاران می توانستند با خیالی آسوده به عبادت بپردازند. در طراحی و نقشه مسجد قسمت های مختلف مشاهده می شود که عبارتند از صحن مسجد (محل ادای نماز)، حیاط، وضو خانه، انباری، و غیره. از ویژگی های مهم این مسجد وجود حمام، غسالخانه و دستشوئی بوده که در بیرون و به فاصله ۱۰۰ متری از مسجد در لرد میری قرار داشته است. سالن نماز خانه (صحن مسجد) از جمله بناهای ارزشمند و تاریخی مسجد به شمار رفته که به صورت مستطیل می باشد که ۶ ستون قطور در ۴ ردیف قرار گرفته است. این صحن زیبا که هنر معماری را در دوران زندیه در منطقه جنوب به اوج خود رسانده است در ضلعهای مختلف شمالی، شرقی و غربی توسعه یافته است و فقط در ضلع جنوبی، به خاطر کمبود فضا و کوچه کم عرض و منزل مردم و وجود محراب و منبر از آن زمان تا کنون دست نخورده باقی مانده است. سقف مسجد جامع که بسیار بلند و ارتفاعی حدود ۵ متر را دارد به وسیله تیرهای چوبی محکم که در محل به آن فرست می گویند، گرفته شده است. مرحوم امام جمعه فقید اوز می گفت بسیاری از در و پنجره و چوبهای این مسجد نیز از هندوستان و از طریق بندر چارک به اوز آورده شده است.
در صحن مسجد، طاق های بسیار زیبا که گچ بری های بسیار شکیل آن را زیباتر ساخته علاوه بر آن رنگ آمیزی در قسمتهایی از سقف باعث شده تا محل عبادت مردم جذاب، زیبا و دلنشین باشد. وجود دریچه های چوبی، به خنک شدن و تعویض هوای صحن مسجد کمک شایانی می کند. محراب نقاشی شده در کنار منبر چوبی که بر روی آن عبارت « لا الله الا الله، محمد رسول الله» با خط بسیار خوش نوشته شده است حال و هوائی دیگری به مسجد جامع می دهد. در این مسجد تعمیرات و تغییرات بسیاری رخ داده است. از جمله در حیاط مسجد، ایوانی ساخته شده و درب اصلی مسجد که از سوی لرد میری به آن باز می شد تغییر کرد و در قسمت غرب مسجد نیز به طور کلی تغییر اساسی یافته و قسمت شمالی که آخرین تغییرات آن در طبقات همکف و اول است بسیار مشهور است. البته این تغییرات با موافقت میراث فرهنگی انجام گرفته و لطمه ای به ساختمان اصلی وارد نکرده ولی در نمای اصلی آن تغییرات بسیاری حاصل شده است.
آنچه قابل توجه است اینکه منبر چوبی، فعلی مسجد جامع قدیم اوز از روستای برزگو به اوز آورده شده است و دارای قدمت بسیار بوده و ارزشمند است.
حاج شیخ عبدالعزیز قاضی زاده مفتی و امام جمعه اوز می گوید: از زمان تاسیس مسجد جامع در اوز و آنچه به یاد دارم ائمه جمعه اوز به شرح زیر بوده اند:
۱- آخوند حاج احمد ۲- آخوند حاج عبداله ۳- آخوند ملاعبدالقادر ۴- آخوند حاج محمد ۵- حاج محمد آخوند ۶- ملا محمد امین قاضی ۷- ملا عبدالطیف ملا عبدالرحمن ۸- مرحوم آخوند ملا محمد امامی ۹- مرحوم حاج شیخ محمد فقیهی ۱۰- حاج شیخ عبدالعزیز قاضی زاده که از تاریخ ۱۴/۱۲/۸۲ تصدی امور دینی و امام جمعه اوز را به عهده گرفته است.
احمد خضری:دبیرهیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی مرکزاوز
منبع :عصراوز
لینک کوتاه:
دیدگاه بگذارید
خوب میشد عکسهای قدیمی مسجد را میزدید
یادی هم از بازارمان کنید که می توانست مثل شهر های دیگر که مانند هویتشان است ،هویت شهرمان باشد
باتشکر ازیادآوری داشته های قبلی وآثارگرانبهای اوز زحمت بکشیدازعکسهای قدیمی مسجد هم استفاده کنید
خداوند خیرو برکت بیشتر به جناب آقای حاج عبدالرحمن تاجران عطا فرماید که این مسجدرا بطورکامل و بشکل زیبابازسازی فرمود
مقاله بسیار خوبی است إز نویسنده متشکریم لطفا در باره سایر مساجد واما کن هم بنویسیًد