ارتباط مشکل نابویایی با بیماری کرونا، ارسالی خالده اسماعیلی

خالده اسماعیلی: شیوع بیماری کرونا که جهانی شده است و همچنین بوجود آمدن مشکل نابویایی که بعضا باعث سردرگمی مبتلایان می شود، مقاله ای دراین رابطه که کمک می کند، تا افراد درگیر با آگاهی در مقابله با آن اقدام کنند، انتخاب که به شرح زیر آورده می شود:

این روزها که اپیدمی کرونا کشور را فراگرفته، مراجعات افراد به پزشکان به علت مشکل نابویایی نیز افزایش یافته، هنوز میزان شیوع این اختلال مشخص نیست، متخصصان می گویند اغلب این عارضه خود به خود درمان می‌شود اما میزان بهبود یافتگی و زمان آن چقدر است و روش درمان چیست؟

مشکل نابویایی به معنای اختلال در حس بویایی است، در برخی افراد از دست دادن حس بویایی به طور کامل و همراه با حس چشایی رخ داده است و در برخی افراد این عارضه خفیف تر است.

اغلب افرادی که با این مشکل مبتلا شده اند، به کرونای خفیف مبتلا بوده اند و گاهی تنها علامت آنها از این بیماری ممکن است از دست دادن حس بویایی باشد به طوری که حتی متوجه ابتلا به ویروس کرونا نیز نشده اند. ویروس کرونا بی صدا آمده و رفته است اما نگرانی از نابویایی به مشکلی جدی تبدیل شده است.

بیشترین درگیری که ویروس کرونا ایجاد می کند به دستگاه تنفسی و به خصوص ریه است و بعد از آن قلب و کلیه و سیستم عصبی را درگیر می کند. ویروس کرونا البته در سال های گذشته نیز بوده و موجب نوعی سرماخوردگی می شده است و اکثر این بیماران خودشان خوب می شدند و عارضه جدی نداشت.

در واقع ویروس جدید کرونا که امسال شایع شده و اکنون به صورت پاندمی و بیماری جهانی تبدیل شده نوع جهش یافته ویروس کروناست که سرایت بالاتری دارد و به علت شیوع بالاتر تعداد مرگ و میر بیشتری هم دارد.

ویروس قدیمی کرونا هم در مواردی به سیستم عصبی آسیب می رساند و بیمارانی را در سال های قبل داشتیم که دچار نابویایی یا مشکل چشایی بودند، بررسی که می کردیم مشخص می شد که این عوارض بعد از مدتی خود به خود و بدون عوارض جدی خوب می شد.

در مواردی هم برای درمان نابویایی یا اختلال چشایی در افراد مبتلا به ویروس کرونا برای آنها مکمل «روی» یا مولتی ویتامین حاوی ویتامین آ تجویز می کردیم و در مواردی نیز کورتن تجویز می شد تا التهاب بینی بر طرف شود اما در مورد ویروس کرونای جدید چون مانند ویروس ایدز عمل می کند و به سیستم ایمنی بدن آسیب می رساند، تجویز کورتن برای این بیماران در دوره بیماری کووید ۱۹ ممکن است خطرناک باشد.

در مورد ویروس کرونای قدیمی یا ویروس هایی که در گذشته موجب سرماخوردگی و متعاقب آن نابویایی می شدند معمولا نابویایی بعد از سه هفته، یک ماه یا حداکثر یک سال برمی گشت اما اگر بعد از یکسال نابویایی بر طرف نمی شد دیگر درمانی نداشت و بویایی بر نمی گشت.

برخی افرادی که دچار نابویایی می شوند، حس چشایی آنها هم دچار مشکل می شود علت آن این است که معمولا انسان بو و مزه را با هم احساس می کند و اختلال چشایی به خاطر نابویایی است.

درجه آسیب به حس بویایی در این افراد متفاوت است و افرادی که درجه کمتری از نابویایی را دارند، حس چشایی آنها مشکل ندارد اما در افرادی که نابویایی کامل دارند، حس چشایی هم از بین می رود.

در مورد کرونای جدید در یک ماه اخیر به میزان قابل توجهی تعداد مراجعاتی که از نابویایی شکایت دارند افزایش یافته است. بسیاری از این افراد هیچ علامت جدی از کرونا نداشتند و شاید دچار عوارض خفیف ویروس کرونا شده بودند و شاید تنها علامت آنها از این ویروس نابویایی بوده باشد.

اختلال نابویایی را باید به دو دسته تقسیم کنیم، یک دسته مواردی است که به علت مشکل انسداد بینی و راه هوایی و پولیب ایجاد می شود و دوم مواردی که به علت آسیب به سیستم عصب بویایی رخ می دهد.

مواردی که به علت پولیپ و انسداد و گرفتگی بینی رخ می دهد به راحتی با درمان دارویی یا جراحی قابل درمان است و مشکل این افراد بر طرف می شود اما افرادی که دچار تخریب مخاط و عصب بویایی می شوند، مشکل جدی تری دارند.

البته در افراد زیادی مشکل نابویایی به علت ویروس کرونا نیست و به علت مسمومیت با گازها و مواد شوینده حاوی ترکیبات کلر است که عوارض آن درست شبیه نابویایی ناشی از ویروس کروناست و حتی سردرد، آبریزش بینی و خستگی و گوفتگی بدن را هم دارند.

بیماری ویروس کرونا سه علامت اصلی دارد که شامل تب، سرفه خشک و تنگی نفس است و بعد از آن اختلال بویایی و چشایی هم به عنوان علایم بیماری ناشی از ویروس کرونا دیده شده است. البته در کرونا هم ممکن است همه مبتلایان تب نداشته باشند و دوره خفیف بیماری را حتی بدون علامت طی می کنند.

مقاومت افراد در برابر ویروس کرونا هم فرق دارد،افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، دیابت دارند، شیمی درمانی می شوند یا بیماری قلبی وعروقی دارند، اگر به ویروس کرونا مبتلا شوند، دچار نوع شدید این بیمای می شوند و اکثر موارد مرگ ویروس کرونا هم از بین این بیماران مزمن بوده اند که در بین افراد سرشناس هم نمونه های متعدد آن وجود دارد.

افرادی که علایم خفیف کرونا دارند یا بی علامت هستند اما جواب تست آنها منفی شود باز هم باید از دیگران فاصله بگیرند و تماس خود را کم کنند؛ نه برای سلامت خودشان بلکه برای جلوگیری از انتقال بیماری به اطرافیان چون ممکن است، بدون هیچ علامتی ناقل بیماری باشند.

در برخی موارد واقعا تشخیص اینکه فرد دچار ویروس کرونا شده یا مسمومیت با مواد شوینده حاوی کلر با معاینه ظاهری کامل برای پزشک هم مشکل می شود اما اگر مشخص شود که فرد دچار ویروس کرونا با علایم خفیف است دو مسیر درمان وجود دارد.

یک روش درمان علامتی است، در این روش از کورتن و مکمل هایی مثل روی و ویتامین آ استفاده می شود اما اکنون با توجه به اینکه کورتن سیستم ایمنی را تضعیف می کند و ممکن است موجب حاد شدن بیماری کرونا شوند، کورتن جزو پروتکل درمانی این افراد نیست مگر اینکه مطمئن شویم به جز نابویایی هیچ علامت دیگری از کرونا ندارند که در این افراد از اسپری های موضعی کورتنی استفاده می شود.

تمرینی برای بازگشت بویایی

با وجود این بهترین کار این است که فرصت بدهیم که نابویایی برگردد، زیرا در افراد بسیار زیادی نابویایی به صورت خود به خود بر می گردد البته یک تمرین برای بازتوانی بویایی وجود دارد که خیلی کمک کنند و نوعی فیزیوتراپی برای بویایی است و آن این است که فرد در طول روز چندین باربرخی بوهای مختلف را بو بکشند مثل قهوه، گل یا بوهایی را که دوست دارند را بو کنند و بررسی ها نشان می دهد که در برخی موارد این کار به برگشت سریعتر بویایی کمک می کند.

آنتی بیوتیک برای درمان نابویایی تاثیری ندارد و فقط در مواردی کاربرد دارد که فرد همزمان با نابویایی دچار یک عفونت دیگری مثل عفونت سینوس ها هم شده باشد در غیر این صورت آنتی بیوتیک کمکی نمی کند و تاثیری ندارد.

البته برخی بوها مثل بوی آمونیاک و برخی مواد شیمیایی از طریق حس بویایی احساس نمی شود بلکه بیشتر به علت تحریک اعصاب دیگر است و مسیر برخی بوهای محرک از طریق عصب بویایی نیست و اگر این افراد بوی این مواد احساس می کنند به معنای بازگشت حس بویایی نیست.

در هر صورت ردپای ویروس کرونا در نابویایی که اخیرا موارد آن زیاد شده است، دیده می شود. بیماران مبتلا به این عارضه باید صبر کنند زیرا درصد بالایی از این افراد بعد از مدتی حس بویایی خود را باز می یابند.

با توجه به اینکه ویروس کرونای جدید مدت کمی است که شیوع پیدا کرده هنوز آمار دقیقی از درصد افرادی که به علت این ویروس دچار نابویایی می شوند و درصد افرادی که خود به خود بهبود پیدا می کنند مشخص نیست اما مطالعاتی در دانشگاههای علوم پزشکی در این زمینه در حال انجام است و این آمارها و اطلاعات به زودی مشخص می کند.

اختلال در چشایی و بویایی در روزهای اخیر و بعد از شیوع کرونا گزارش شده است. البته هنوز اینکه این مساله به ویروس کرونا مرتبط باشد به طور دقیق ثابت نشده است و یکی از عللی که برای آن ذکر می شود استفاده بیش از حد از مواد شوینده کلردار است، درمان مشخصی ندارد. بخش عمده افرادی که دچار این مشکل شده اند خود به خود بهبود می یابند و نیازی به درمان خاصی ندارند البته زمان می خواهد و نباید نگران شوند.

اگر بعد از مدتی مشکل نابویایی بر طرف نشد، این افراد باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند. ممکن است این متخصصان درمان با کورتن را معرفی کنند، در صورتی که این عارضه به ویروس کرونا مرتبط باشد، در دوره حاد بیماری استفاده از کورتن پیشنهاد نمی شود چون می تواند ویروس را در بدن فعال کند اما اگر دوره حاد بیماری گذشته باشد، با تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی منعی ندارد.

پروتکل درمان نابویایی نداریم

این رخداد برای همه افرادی که به ویروس کرونا مبتلا می شوند نمی افتد و برای افراد معدودی اتفاق می‌افتد اما از طرفی خیلی‌ از افراد در سطح جامعه هستند که به کرونای خفیف مبتلا بوده اند و تنها علامت آنها از دست رفتن حس بویایی و چشایی است که در صورت تشخیص و درمان فوری، بهبود می‌یابند و نیازی به بستری در بیمارستان‌ها ندارند.

اکنون که با شیوع ویروس کرونا مواجه هستیم، نیاز به یک گایدلاین تازه برای درمان این بیماران، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود و وزارت بهداشت با همکاری متخصصان عفونی و گوش و حلق بینی باید پروتکل درمانی مشخصی را برای درمان عارضه نابویایی بعد از کرونا تعیین و اعلام کنند.

منبع تهران_ایرانا _ابراهیم رزم، متخصص گوش و حلق و بینی