ارزیابی کیفی یکساله شهرستان اوز بعد از ارتقاء به قلم دکتر ناصر یادگار فرد

بهترین ارزیابی در دوره یکساله پسا شهرستانی اوز، مقایسه نتایج عینی آن با انتظارات است و ارزیابی بر اساس شاخص های دیگر مانند شاخص تحول سازمانی، یا شاخص های دیگری چون بهره وری، توانمند سازی و سایر موارد دور از انتظارهای تخصصی است و به آینده ای که در آن به دستاوردهای بزرگ دست پیدا کرده ایم وا می گذارم. در این مجال و نتایج کم به ارزیابی عمومی و کلی بسنده خواهیم‌نمود.

ابتدا  انتظارات  و آنچه بصورت عینی به وقوع پیوسته است را با هم مرور می نماییم:

انتظارات:

وقتی یک خودرو با  تکنولوژی بالا و قیمت بالاتر خریداری می کنید انتظار دارید از کیفیت، ایمنی، آرامش، آسایش و لذت بیشتری برخوردار شوید.

وقتی یک موبایل هوشمند با آخرین نسخه از لحاظ قابلیت های موجود  خریداری می کنید انتظار دارید بتوانید از همه قابلیت های آن بهره مند شوید ، وقتی یک خانه با آخرین تجهیزات روز با قیمت بالاتر از گذشته خریداری می نمایید انتظار دارید نسبت به قبل از آن، زندگی در آن برایتان خوشایند تر و جذاب تر باشد، چرا که اگر چنین نباشد فقط متضرر شده اید.

وقتی یک مقام به پست بالاتر ارتقاء می یابد از او انتظار دارید در اخلاق کاری، در توجه و رسیدگی به مطالبات ارباب رجوع و  حل و فصل مسایل و چالش ها توانمندتر از پیش عمل نماید.

حال ارتقای یک موقعیت جغرافیایی مانند شهر خودتان را در نظر بگیرید، که پس از طی مسیرهای پر پیچ و خم و انجام هزینه های مادی و روحی-روانی از بخش به شهرستان تبدیل شده است، در شرایط  جدید حتما انتظارات شما از پیش بیشتر خواهد بود بخصوص اینکه انتظارات برآورد نشده ی دوران بخش نیز به آن افزوده خواهد شد. حال انتظارات را با هم‌مرور می نماییم:

-انتظار دارید بودجه های عمرانی دولتی به شما تخصیص داده شود تا برای اجرای پروژه هایتان مثل گذشته تنها متکی به مشارکت مردم‌ نباشید و در فرآیند کار دچار وقفه و مشکلات بی پولی نگردید.

-انتظار دارید همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شهرستانتان بتدریج(ولی با شیبی تندتر) تغییر کند، انتظار ندارید که فرهنگ در وضعیت شهرستانی اوز همانند گذشته ی آن باشد، بلکه می خواهید رفتار جمعی، اخلاق جمعی، مهربانی، نجابت، آگاهی، خرد و سایر نمادهای عینی و ذهنی فرهنگ  هم در میان مسئولین و هم در میان مردم دایما در حال تغییر مثبت باشد، بطوریکه از شهرستان شدن بخش تان احساس افتخار و سربلندی کنید.

-می خواهید اوضاع تجارت و کسب و کار و رونق اقتصادی تان متناسب با وضعیت ارتقایتان باشد و نه کمتر از آن، نمی خواهید همانند کسی باشید که یکسال بزرگتر شده است، اما مجبور باشد لباس تنگ سال های قبل خود را بر تن کند.

– می خواهید آن قدر اوز به جذابیت های خود در عرصه صنعتی و تجارت عینیت ببخشد تا سیل جمعیت از بخش های تابعه و حتی شهرهای همجوار به اوز  روانه گردد.

– می خواهید اوضاع اجتماعیتان در قامت یک شهرستان بگنجد، نمی خواهید شهردارتان، شورایتان، ادارات دولتی تان و نهادهای متولی تان و ارزش های اجتماعی تان نسبت به مسایل و چالش های شهر و روستایتان همان کنش و  واکنش های آنها در زمان بخش را داشته باشند.

– می خواهید از امنیت بالاتر، آرامش بالاتر، نزول آمار فساد و متمایل به صفر، نزول آمار اعتیاد و متمایل به صفر، کاهش بوروکراسی در ادارات، وفاداری بیشتر، تلاش بیشتر، بی تفاوتی کمتر در شهرستانتان لذت ببرید و با تمام‌توان بهبودها، تغییرات مثبت، خوبی ها و زیبایی ها را احساس کنید.

-انتظار دارید تشکیلات و محتوی آنها آنقدر دارای اقتدار و اختیارات کافی باشند که برای  انجام یک کار اداری باز هم‌ مثل همیشه از این شهر به آن شهر نروید و سرگردان نشوید.

-انتظار دارید کمبودها طبقه بندی و در برنامه های  کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برطرف شوند و طرح های اساسی عقب مانده، در دستور کار قرار داده شود.

اگر در ازای بدست آوردن چیزی، دستاورد شما از آنچه هزینه کرده اید به مراتب کمتر باشد، یعنی همانند آنچه ایران خودرو و سایپا در حال حاضر سر مردم در می آورد فقط متضرر شده اید و بدون اینکه کیفیت و ایمنی و آسایش شما بیشتر شده باشد فقط هزینه های تحمیلی به شما بیشتر شده است، به عبارت دیگر فقط دچار تورم شده اید.

حال ببینیم بطور عینی نتایج ملموس شما  از ارتقای اوز به شهرستان در این یکسال چه بوده است و آیا ظرفیت های بالقوه اوز از منظر نرم افزاری و سخت افزاری در حال عینیت یافتن هست و امیدی به بهبود و پیشرفت در قد و قامت آن در سال های پیش رو وجود دارد یا خیر؟

تحلیل و ارزیابی:

بدلیل کوتاه بودن مدت زمان  ارزیابی(یکساله)، تنها عینیت ها  ملاک قرار نگرفته است بلکه برنامه ریزی ها را نیز به عنوان شاخص ارزیابی مد نظر قرار گرفته است، بعلاوه جهت گیری های ذهنی را.

در بخش اقتصادی:

بسیار خوب، کدام‌ نهاد اقتصادی و مالی دولتی و یا خصوصی در اوز با قدرت و اختیارات بیشتری نسبت به گذشته شکل گرفته است که توانسته باشد برای پروژه های عمرانی، بودجه های دولتی را با شدت و قدرت جذب نماید و یا سرمایه گذارها را برای کمک به اقتصاد شهرستان به سرمایه گذاری در اوز ترغیب کرده باشد؟

آیا چنین موضوعی شکل گرفته یا در حال شکل گیری است؟

آنچه پژوهشگر این ارزیابی، از زوایای مختلف مورد مطالعه قرار داده و از منابع مختلف عینی و ذهنی بدست آورده است، نشان دهنده این است که تاکنون از بودجه های وعده داده شده، ذره ای هم جذب و تخصیص داده نشده و ضمنا مشارکت های مالی مردمی بالاخص نیکوکاران نیز نه تنها افزایش نیافته بلکه در حد اعلام تعهدات باقی مانده است.

در رابطه با جاده های  ارتباطاتی شهر با روستاها در طی این یکساله چه اقدامات عملی صورت گرفته و یا در حال انجام است؟

آنچه در خبرها و نشریات راجع به این موضوع مشاهده  می شود ، حاکی از آن است که هنوز همانند ۴ سال پیش و یا حتی سالهای پیشتر از آن،فعلا جنگ و جدل روی انجام شدن و یا نشدن است و هنوز تصمیم واحدی صورت نگرفته و در برنامه های کوتاه مدت (یکساله) و میان مدت جزوِ پروژه های عمرانی به تخصیص بودجه نرسیده است و مشخص نیست اینگونه مسایل اساسی از چه زمانی می خواهد شروع شود؟

در همه فعالیت های ذهنی که هیئت های امناء در این خصوص با حمایت فرمانداری در جریان است، از واژه ((تلاش)) و ((امیدواری)) استفاده شده است و هنوز مثل گذشته به دلیل کمبود بودجه و مشارکت های مالی مردم و نیکوکاران اقدامات عملی خاصی صورت نگرفته است.

وقتی مسایل اساسی با قدرت، جدیت و اصرار دنبال نگردند و موارد حاشیه ای اهمیت بیشتری می یابند، معلوم است که موارد اساسی طبق معمول مشمول مرور زمان خواهند شد.

بنابراین این نکته یک امتیاز منفی برای اوز بعد از ارتقاء خواهد بود.

در رابطه با کمک به تولید و کاهش واسطه گری در اوز چه اقداماتی انجام شده و یا در حال انجام است؟

البته شرایط موجود در کشور و تسری آن در همه مناطق جغرافیایی، بنظر می رسد عطش واسطه گری را نه تنها کاهش نداده است بلکه همانگونه که از قبل دست های تولید در شهر ما قطع شده بود، همچنان به همان صورت بلکه شدیدتر  در حال ادامه است و تدابیر و  برنامه های ویژه ای در این‌مدت یکسال حداقل روی کاغذ هم تدوین نشده است تا چه رسد به اجرای آنها.

بنابراین در حوزه تولید و صنعت در اوز همچنان پندارها بر روی جذب سرمایه های مردمی و خرج آن در موارد مصرفی و ایجاد تورم بیشتر است و نه سرمایه گذاری در زمینه تولیدات.

طبیعی است که اوز در این زمینه نیز  امتیاز مثبتی را نمی تواند به خود اختصاص دهد.

در رابطه با اسکان مهمانانی که به اوز ورود پیدا می کنند چه اقداماتی انجام شده و یا در حال انجام است؟

در این زمینه نیز شواهد عینی و آنچه در نشریات و گفته ها پیداست، رشدی وجود نداشته است.

و در بخش اقتصادی اوز، نه رونقی بصورت عینی به وجود آمده و نه برای آینده آن از هم اندیشی و همگرایی استفاده شده است.

آنچه در خبرها بیشتر با آن مواجه ایم، بازدیدها، کلنگ زنی های مرسوم و بدست آوردن امتیازات بر لوح های زرین و ذکر تاریخ گذشته است که عمدتا به جنبه های سیاسی، تشریفاتی و تا حدودی فرهنگی آن می پردازد و معمولا از ابعاد اقتصادی و اجتماعی به دور هستند.

توجهات در نشریات به نیازهای آینده و برنامه ریزی برای آن و تلاش برای جذب امکانات در جهت توسعه های اجتماعی و اقتصادی در اوز بسیار کمرنگ  و ناچیز می باشد و به نوعی انگار نویسنده و مخاطب همگی در گذشته غرق شده اند!

ما با خیل عظیم جوانان تحصیل کرده و بی برنامه برای آنها که چنان طوفانی در آینده نزدیک خواهند وزید چه کرده ایم  و چرا  حالا که اوز ارتقاء  یافته است هم از آنها غافل شده ایم و  تنها به تابلوهای جدید با اسم های پرطمطراقی که چشمان شهر را در همه جا بخود جلب کرده است خشنود و دلخوشیم و اینگونه دلمان خنک می شود!!

نه! اینها نمی تواند امتیازات وزینی برای برگ های تاریخ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اوز در هیچ دوره ای قلمداد شود.

 بخش اجتماعی:

در رابطه با امنیت، نظم و انضباط شهری و ترافیکی، جلوگیری از فساد، کمک به آزادی های اجتماعی، توسعه و گسترش اندیشه، مراکز تفریحی و غیره چه اقدامات خاصی انجام و یا در حال شکل گیری است؟

آنچه از شواهد عینی و ذهنی بر می آید بجز  ارتقاء و استقرار واحد انتظامی در اوز و برخی دیگر از ادارات، در رابطه با نقش و تاثیر گذاری آنها بطور عملی در اوز به دلیل چشمگیر نبودن تاثیر گذاری ها نمی توان به عنوان یک تغییر بارز و تاثیر گذار ارزیابی نمود.

هنوز بسیاری از سازمان های اجتماعی-خدماتی که جزو سازمان های ضروری برای اوز هستند به دلیل کمبود های سخت افزاری و نرم افزاری، در عمل استقرار پیدا نکرده اند و شهروندان برای بسیاری از کارهای خود( مانند پلیس +۱۰ ، دادگاه ،اداره ثبت و  …) به شهرهای همجوار مراجعه می نمایند.

گروه های مجازی زیادی در دوران پیشا شهرستانی شکل گرفته اند که به لحاظ آماری قابل توجه هستند و بسیاری از آنها بصورت تنگاتنگ در ارتباط با مسئولین و مقامات به نشر مسایل و خبررسانی پرداخته و می پردازند و البته بحث و نقد و بررسی هایی که در گذشته به عنوان یک امر زشت و ناپسند تلقی می شد در دوران‌ پسا شهرستانی به عنوان یک حق و حتی یک تکلیف برای شهروندان تلقی می گردد که این از محسنات کار است. با این‌حال گروه ها و تشکیلات حقوقی و رسمی مدنی شکل نگرفته است تا بتواند سرمایه های اجتماعی را متشکل سازد و در مطالبه گری بر روی مسایل اساسی اوز حرفی برای گفتن داشته باشند.

احساس عمومی بر این است که چنین گروه هایی بدلیل نداشتن قدرت و تاثیر گذاری در اجتماع به مرور تبدیل به گروه هایی می گردند که تنها به گفتگوهای دوستانه و معمولی بسنده می نمایند و گذر از خطوط قرمزهای تعیین شده را بر نمی تابند.

خطوط قرمزها آنجاست که کسی یا کسانی مطالبه گری شهروندان را با سماجت دنبال کنند و مسئولین آنها را دخالت در امور خود تلقی نمایند.

بخش فرهنگی:

در باب مسایل فرهنگی، در طی یکسال اخیر چه اقدامات ذهنی و عینی در حال شکل گیری است و یا به انجام رسیده است؟

برای مثال در خبرها خوانده می شود که اوز از طرف سازمان یونسکو شهر دوستدار کودک و یا کاندید پایتخت کتاب خوانده شده است، این مهم است که بدانیم آیا این عناوین بر روی تابلوها باقی مانده است یا محرکی برای انجام سایر موارد ساختاری است؟

آیا چنین امکاناتی در اوز در حال برنامه ریزی و یا فراهم شدن است یا خیر؟

از بابت زیر ساخت های آموزشی، تا چه اندازه اوز گام های بلند و موفقی را برای کودکان توانسته است بردارد؟

برخی موارد ساختاری مرتبط با زیر ساخت های اقتصادی، برخی مرتبط با فرهنگی و اجتماعی و محیط زیست و امکانات تفریحی و فضای سبز است که اوز از این بابت هم دچار فقر شدید در برنامه ریزی و تهیه امکانات است.

مثلا در رابطه با تضمین سلامت کودکان و ایمنی مادران باردار، شواهد نشان می دهد که هیچگونه اقدام زیرساختی مانند کلینیک ویژه زایمان نه تنها وجود ندارد بلکه در برنامه ریزی ها نیز صحبت از آن به میان نمی آید.

در رابطه با ایجاد فضای سبز و پارک و توسعه محل های بازی برای کودکان که‌موجب تلطیف و تضمین روحیات آنها می شود و آنها را از آسیب دور نگه‌می دارد، به حفظ وضعیت موجود بسنده شده است و اقدامات خاصی در حال انجام نیست.

کسب مجوز و ایجاد موزه دوم در اوز را می توان یک حرکت خوب و مثبت ارزیابی کرد، اما همانگونه که اشاره شد تاثیر گذاری اماکن و نهادهای فرهنگی بر گستره فرهنگی اوز آنچنان بالا و موثر نیفتاده است که بتواند در ارزیابی ها به عنوان یک وزنه ی قوی برای تاثیر گذاری در سایر بخش ها قلمداد کرد.

در شهرستان کوچک اوز، حلقه های فرهنگی، اجتماعی-سیاسی و اقتصادی باید بتوانند بصورت چشمگیری روی یکدیگر تاثیرگذار باشند و به تحولات هر کدام سرعت ببخشند، نه اینکه هر کدام در دست گروهی خاص قرار گیرد و از آن بهانه ای برای موفقیت های گروهی و نه مردمی بهره جُست!

برخی ها عدم تغییرات مثبت و سریع عینی را در اوز ناشی از مشکلات دوران کرونایی می دانند.

که البته این نکته نمی تواند معیار و توجیهی برای مثبت و یا منفی ارزیابی کردن عملکرد در طی این دوره باشد، چرا که این وضعیت تقریبا برای همه مناطق کشور یکسان بوده است و با در نظر داشتن این نکته برخی ها توانسته اند اقدامات عملی طرح ها و پروژه های عمرانی را البته با درصد پایین تر نسبت به گذشته به انجام برسانند و درصد عملکرد آنها در تناسب با شرایط کرونایی قابل پذیرش و معقول است و نه‌مانند شهرستان اوز که مانند قبل از ارتقاء فعالیت ها و عملکردها تمایل به توقف دارند و هنوز در این وضعیت، تغییر آنچنانی مشاهده نمی گردد.

آنچه در این مدت یکسال مورد توجه و تمرکز مقامات محلی قرار گرفته است، تمرکز بر ارتقا و استقرار فیزیکی و تجهیز آن بوده است که در خوشبینانه ترین حالت حدود ۵۰ درصد در این زمینه موفقیت بدست آمده است، که البته استقرار  ادارات و تجهیز ناقص آنها به معنای عملکرد یک مسئول یا مدیر نیست، این اتفاق یک امر طبیعی ست مانند اینکه دانش آموزان کلاس اول به کلاس دوم ارتقا پیدا کرده باشند و بگوییم ما کتاب های کلاس اولشان را از آنها گرفته ایم و به آنها کتاب های سال دوم و البته ناقص و با قیمت چند برابر به آنها تحویل داده ایم.

این یک عملکرد بحساب نمی آید، ضمن اینکه هنوز مقامات بر سر جذب نیروها به همگرایی دست پیدا نکرده اند و به استراتژی واحدی نرسیده اند،

نداشتن استراتژی و نگرفتن تصمیم درست و  به موقع  برای بسیاری از مسایل اساسی اوز  و نداشتن برنامه های مقتدر و علمی پسند و قابل دفاع، موجب دست اندازی عده ای از رابطه دوستان و رانت پسندانی خواهد شد که حتی دارای مقام و منصب رسمی نیز نبوده و از خلاء تصمیمات درست سود می جویند.

ماجرای نوشتن عملکرد اوز، مرا یاد حکایت ملانصرالدین(کشمش ریختن در جیب خود به تعداد روزهای رمضان) انداخت و نمی دانم چرا  کشمش ها تمام‌نمی شود تا عید مردم اوز (برآورده شدن انتظارات پیشرفت اوز)را همه ببینند و هر دوره کشمش های اضافی در جیب اوز ریخته می شود و یک بهانه برای انجام‌ نشدنش شکل می گیرد. در گذشته گفته می شد بودجه نداریم، شهرهای دیگر علاوه بر مشارکت خوب مردمی از بودجه  دولتی استفاده می کنند  اما ما نه!

حال که به شهرستان ارتقاء پیدا کرده است و کرونا مانع از آن شده است و سال بعد هم ماجرای دیگری حتما به وجود خواهد آمد تا کم کاری و در جا زدن شهرستان اوز بخوبی توجیه گردد.

برای  گام نهادن در مسیر پیشرفت شهرستان اوز باید چشم هایمان در ابتدای راه  ارتقاء درشت تر شود،  دیدمان وسیع تر!، اشک های غم چشم هایمان برای مصیبت هایی که در اثر بی برنامگی هایمان به وقوع خواهند پیوست بیشتر شوند!

نباید نیازمندی ها قطره چکانی برآورده شوند ولی ریخت و پاش ها با شدت و فشار بیشتر ادامه یابند!

اوز در مرحله اول ارتقاء است، یک ارتقاء از بیرون، یک تغییر ظاهری و این به معنای پایان کار نیست، ما در آغاز راهیم و برای رساندن شهرستان اوز به جایگاه واقعی خود باید مرحله به مرحله با هم اندیشی در همه حوزه ها بطور همزمان بصورت محتوایی و در جهت خلاف آنچه تاکنون شده است ارتقا پیدا کند.

نباید اوز را بدست زمان رهایش کرد و خودمان دنبال آمال و آرزوهای فردی خود باشیم  چنانکه به مانند گذشته فرصت پیشرفت های ممکن را به قیمت نوستالژی ماندنش از دست بدهیم.

دکتر ناصر یادگارفرد

آبان ماه ۱۳۹۹